Relacja z Seminarium „Prosument zbiorowy – praktyczne aspekty zastosowania OZE w budynkach wielolokalowych”

Odpowiedź:prosumentem zbiorowym może zostać każdy podmiot, który spełnia definicję prosumenta zbiorowego. Może to być w szczególności właściciel mieszkania w bloku, jego lokator lub najemca – pod warunkiem, że jest formalnie stroną umowy kompleksowej albo umowy sprzedaży i umowy dystrybucji energii elektrycznej. Może to być także przedsiębiorca, który posiada lokal w budynku wielolokalowym, który chciałby wytwarzać energię elektryczną na potrzeby swojego biznesu i jest jednocześnie stroną umowy kompleksowej lub umów sprzedaży i dystrybucji energii elektrycznej.

Odpowiedź: tak, prosumentem zbiorowym może być także jedna osoba, która odbiera energię z instalacji przyłączonej za pośrednictwem wewnętrznej instalacji elektrycznej budynku wielolokalowego, w punkcie poboru energii znajdującym się w tej instalacji. O tym, że również tylko jedna osoba może zostać prosumentem zbiorowym stanowi art. 4a ust. 1 ustawy OZE.

Odpowiedź: może to być mikroinstalacja OZE (do 50 kW) albo mała instalacja OZE (powyżej 50 kW, jednak nie więcej niż 1 MW).

Odpowiedź: aby zostać prosumentem zbiorowym należy uzyskać zgodę właścicieli lokali lub spółdzielni mieszkaniowej na wykorzystanie dachu do zamontowania instalacji OZE, jak również uzyskać szereg innych decyzji lub złożyć odpowiednie zgłoszenia dotyczące np. planowania przestrzennego, procesu budowlanego, przyłączenia instalacji OZE lub ochrony środowiska. Procedura jest opisana szczegółowo w sekcji „Prosument zbiorowy krok po kroku”, jak również w odpowiedziach na inne pytania.

Odpowiedź: prawo zezwala na uzyskanie dofinansowania na udział we wspólnej instalacji OZE, niezbędne jest jednak złożenie wniosku w konkursie, który przewiduje finansowanie takiego przedsięwzięcia.

Odpowiedź: Zgodnie z art. 2 pkt 27c ustawy OZE, który ma na celu zagwarantować jak największą elastyczność w kształtowaniu różnych modeli funkcjonowania prosumentów zbiorowych i wirtualnych, reprezentantem prosumentów może zostać każda osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, której przyznano taką funkcję na mocy umowy pomiędzy prosumentami. Może to być na przykład wspólnota mieszkaniowa, zarządca nieruchomości, spółdzielnia mieszkaniowa, sprzedawca energii, sprzedawca instalacji OZE, operator systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego lub inny przedsiębiorca. Najistotniejszy jest fakt, że wybór reprezentanta zależy od swobodnej decyzji samych prosumentów.

Odpowiedź: Tak, instalacja OZE eksploatowana przez prosumentów zbiorowych powinna posiadać odrębny licznik w celu poprawnego określenia ilości energii wyprodukowanej przez taką instalację i poprawnego dokonania rozliczenia, o którym mowa w art. 4 ust. 2 ustawy OZE. Niezbędne jest bowiem rozróżnienie energii elektrycznej wytworzonej w instalacji OZE od energii pobieranej na potrzeby nieruchomości wspólnej.

Odpowiedź: Tak, niezbędne jest zawarcie umowy sprzedaży energii na potrzeby własne instalacji OZE, ponieważ instalacja OZE, w przypadku braku generacji własnej, potrzebować będzie energii elektrycznej do prawidłowego funkcjonowania, np. zasilania inwertera. Ponadto, niezbędne jest zawarcie umowy dystrybucji energii elektrycznej z instalacji OZE w celu zapewnienia podstawy kontraktowej z operatorem systemu dystrybucyjnegoj do dokonywania przez niego pomiarów wytwarzanej energii, dokonywania międzyfazowego bilansowania wektorowego energii, a następnie przekazywania danych o generacji z poszczególnych udziałów instalacji do sprzedawców poszczególnych prosumentów zbiorowych, do których te udziały są przypisane. Biorąc pod uwagę, że ustawa OZE nie precyzuje kwestii rodzaju umowy ani stron, możliwe jest także zawarcie umowy kompleksowej, a stroną tych umów lub umowy może być dowolny podmiot. W celu uporządkowania całego procesu natomiast, warto, aby został nim reprezentant prosumentów lub podmiot odpowiedzialny za nieruchomość wspólną (np. wspólnota mieszkaniowa, zarządca nieruchomości, spółdzielnia mieszkaniowa).

Odpowiedź: Zgodnie z art. 4a ust. 3, udziału w energii elektrycznej przysługujące poszczególnym prosumentom zbiorowym ustalane są na okres co najmniej 12 miesięcy. Biorąc pod uwagę cel tego przepisu, a więc zapewnienie stabilności systemu rozliczeń, termin ten należy liczyć od daty dokonania zgłoszenia, o którym mowa w art. 5 ust. 3 ustawy OZE. Zmiana udziałów jest możliwa dopiero po upływie tego terminu, a termin na kolejną zmianę jest w tym przypadku liczony od dnia dokonania zgłoszenia obejmującego tę zmianę, o którym mowa w rt. 5 ust. 4 ustawy OZE. W przypadku zgłoszenia zmiany umowy między prosumentami zbiorowymi, terminy te liczy się od dnia każdego zgłoszenia zmiany umowy w zakresie udziałów, a nie odrębnie do poszczególnych prosumentów zbiorowych. Należy pamiętać, że zmiana umowy pomiędzy prosumentami zbiorowymi (zawarcie takiej umowy jest obowiązkowe, jeżeli występuje więcej niż jeden), musi się odbyć zgodnie z trybem w niej przewidzianym (art. 4a ust. 1 pkt 7 ustawy OZE).

Odpowiedź: Od 1 lipca 2022 r. wszyscy prosumenci zbiorowi są objęci wartościowym systemem rozliczania energii, który zastąpił dotychczas obowiązujący system opustów (art. 4 ust. 1a pkt 2 ustawy OZE). W przypadku, gdy prosument zbiorowy pobiera i wytwarza energię w ciągu tej samej godziny, jest ona od siebie odejmowana w celu określenia autokonsumpcji. Od takiej energii nie uiszcza on opłat z tytułu jej sprzedaży i dystrybucji (art. 4 ust. 2b i 4c pkt 1 ustawy OZE). Jeżeli w ciągu tej samej godziny prosument zbiorowy wprowadził więcej energii niż zużył, jest ona wprowadzana do sieci (art. 4 ust 2b ustawy OZE). Ilość wprowadzonej energii jest rejestrowana przez operatora systemu elektroenergetycznego, a następnie mnożona przez sprzedawcę przez rynkową miesięczną cenę energii elektrycznej wyznaczonej dla danego miesiąca kalendarzowego (art. 4b ust. 1 ustawy OZE). Ilość i wartość pieniężna wprowadzonej przez prosumenta energii jest ewidencjonowana przez sprzedawcę na koncie prosumenta i stanowi depozyt prosumencki. Depozyt ten jest przeznaczany na rozliczenie zobowiązań prosumenta zbiorowego z tytułu zakupu energii elektrycznej u tego sprzedawcy (art. 4c ust. 1 i 2 ustawy OZE). Innymi słowy, sprzedawca obniża rachunek prosumenta (w cenach detalicznych) za pobraną energię o wartość rynkową wprowadzonej energii (w cenach hurtowych). Należy doprecyzować, że obniżka dotyczy jedynie zobowiązań prosumenta z tytułu zakupu energii elektrycznej od sprzedawcy, a nie innych opłat. Depozyt może być rozliczony w ciągu 12 miesięcy od przypisania danej kwoty pieniężnej jako depozyt (art. 4c ust. 5), a po upływie tego terminu, środki te są zwracane do końca 13 miesiąca następującego po miesiącu przypisania środków jako depozyt, jednakże zwrot nie może przekroczyć 20% depozytu dla danego miesiąca (art. 4 ust. 11 pkt 2 ustawy OZE). Środki powyżej 20% umarza się (art. 4c ust. 6 ustawy OZE). Na rozliczenie ze sprzedawcą w pierwszej kolejności przeznacza się środki o najstarszej dacie przypisania jako depozyt prosumencki (art. 4c ust. 7).

Odpowiedź: opłaty dystrybucyjne w przypadku prosumenta zbiorowego będą rozliczane w ten sam sposób w jaki są rozliczane w przypadku prosumentów indywidualnych, którzy zostali objęci nowym system rozliczeń („systemem wartościowym”), który zastąpił system opustów. Opłatami tymi objęta jest całość pobranej energii (w tym energii „odebranej”), przy czym energia konsumowana i wytwarzana w ramach jednej godziny jest od siebie odejmowana w celu poprawnego określenia poziomu autokonsumpcji, niezależnie od ilości faz w instalacji elektrycznej budynku i rodzaju instalacji OZE. Od takiej energii nie są odprowadzane opłaty dystrybucyjne (art. 4 ust. 4c ustawy OZE).

Odpowiedź: Tak, jeden odbiorca końcowy może zostać jednocześnie prosumentem indywidualnym, zbiorowym i wirtualnym energii odnawialnej. Przykładowo, spółdzielnia mieszkaniowa, która wytwarza energię elektryczną na potrzeby części wspólnej nieruchomości jako indywidualny prosument energii odnawialnej może również zainstalować nową instalację lub zwiększyć moc starej, a następnie podzielić się wytwarzaną w niej energią z mieszkańcami. Może również przypisać do danego punktu poboru energii udział wynikający ze statusu prosumenta wirtualnego (taka możliwość pojawi się od 1 lipca 2024 r.). Warunkiem łączenia różnych rodzajów prosumentów jest przypisanie do danego punktu poboru energii mocy nie większej niż 50 kW, wliczając w to moc instalacji eksploatowanej jako prosument indywidualny, jak również udziały w tytułu posiadania statusu prosumenta zbiorowego i wirtualnego (art. 4 ust. 1c ustawy OZE). Ponadto, niezbędne jest to, aby instalacja rozliczana w ramach prosumenta zbiorowego posiadała odrębny licznik, dedykowany tylko dla siebie, niezależny od liczników prosumentów czy części wspólnej budynku. W takim przypadku dany odbiorca końcowy jest rozliczany najpierw jako prosument indywidualny, następnie jako prosument zbiorowy, a na końcu jako prosument wirtualny (art. 4 ust. 2c pkt 3). Niezależnie od tego, czy dany odbiorca końcowy jako prosument indywidualny jest rozliczany w systemie opustowym czy wartościowych, jako prosument zbiorowy będzie on rozliczany w systemie wartościowym, gdyż wynika to jasno z art. 4 ust. 1a pkt 2 ustawy OZE. Analogicznie, niezależnie od tego, czy dany odbiorca końcowy jest prosumentem zbiorowym lub wirtualnym, czy nie, nie ma to wpływu na przewidziane ustawą metody rozliczania go jako prosumenta indywidualnego.

Odpowiedź: Od 1 lipca 2022 r. wszyscy prosumenci zbiorowi są objęci wartościowym systemem rozliczania energii, który zastąpił dotychczas obowiązujący system opustów (art. 4 ust. 1a pkt 2 ustawy OZE). Prosumenci energii odnawialnej dotychczas korzystający z systemu opustów lub którzy zdążyli do niego przystąpić w terminie przewidzianym w przepisach przejściowych mogą jednak wciąż z niego korzystać do upływu okresu 15 lat (art. 4d ust. 2-11 ustawy OZE). Jednocześnie, taki prosument może zostać jednocześnie prosumentem zbiorowym energii odnawialnej Przykładowo, spółdzielnia mieszkaniowa, która wytwarza energię elektryczną na potrzeby nieruchomości wspólnej jako indywidualny prosument energii odnawialnej może również zainstalować nową instalację lub zwiększyć moc starej, a następnie podzielić się wytwarzaną w niej energią z mieszkańcami. Warunkiem łączenia różnych rodzajów prosumentów jest przypisanie do danego punktu poboru energii mocy nie większej niż 50 kW, wliczając w to moc instalacji eksploatowanej jako prosument indywidualny, jak również udziały w tytułu posiadania statusu prosumenta zbiorowego i wirtualnego (art. 4 ust. 1c ustawy OZE). Ponadto, niezbędne jest to, aby instalacja rozliczana w ramach prosumenta zbiorowego posiadała odrębny licznik, dedykowany tylko dla siebie, niezależny od liczników prosumentów czy części wspólnej budynku. W takim przypadku dany odbiorca końcowy jest rozliczany najpierw jako prosument indywidualny, następnie jako prosument zbiorowy, a na końcu jako prosument wirtualny (art. 4 ust. 2c pkt 3). Niezależnie od tego, czy dany odbiorca końcowy jako prosument indywidualny jest rozliczany w systemie opustowych czy wartościowych, jako prosument zbiorowy będzie on rozliczany w systemie wartościowym, gdyż wynika to jasno z art. 4 ust 1a pkt 2 ustawy OZE. Analogicznie, niezależnie od tego, czy dany odbiorca końcowy jest prosumentem zbiorowym lub wirtualnym, czy nie, nie ma to wpływu na przewidziane ustawą metody rozliczania go jako prosumenta indywidualnego.